Print
EmailΣκιερά φαράγγια, απότομοι γκρεμοί, πανύψηλες βουνοκορφές, κελαρυστά νερά, απροσπέλαστες χαράδρες 
και δασωμένες ορθοπλαγιές συνθέτουν έναν φυσικά οχυρωμένο ορεινό κόσμο στην νοτιοανατολική Ήπειρο, που αντιπροσωπεύει μια σημαντικότατη πολιτιστική, ιστορική και γεωγραφική ενότητα της πατρίδας μας.
Ένας τραχύς και ανήμερος τόπος που αποτέλεσε κατά τη μυθολογία το δύσβατο βασίλειο του ήρωα Αθάμαντα, ο οποίος με χαμένα τα λογικά και κυνηγημένος από την Ήρα βρήκε καταφύγιο στα απόκρημνα αυτά βουνά της Πίνδου, τα Αθαμανικά των αρχαίωv, γνωστά σε μας ως Τζουμέρκα.
Η γεωμορφολογία των Τζουμέρκων, που είναι μέρος της οροσειράς της Πίνδου, αποτελεί ένα συμπαγές ορεινό σχηματισμό με πέντε βουνοκορφές του να ξεπερνούν τα 2.000 μ., ενώ τρία ποτάμια(ο ¶ραxθoς στα δυτικά, ο Αχελώος στα ανατoλικά ο Καλαρρύτικος στα βόρεια) οριοθετούν τα ευρύτερα φυσικά σύνορά του. ΚΑΘ' ΟΔΟΝ...
Η πρόσβαση στον γεωγραφικό χώρο των Τζουμέρκων, με προορισμό τα χωριά Συρράκο, Καλαρρύτες, Χριστοί και Πράμαντα, γίνεται από τέσσερις βασικές διαδρομές, δύο εκ των οποίων απαιτούν τετρακίνητο όχημα ή μοτοσuκλέτα εντούρο.
Έτσι, σε περίπτωση που διαθέτετε επιβατικό όχημα ή μοτοσυκλέτα δρόμου, μπορείτε με αφετηρία τα Ιωάννινα να προσεγγίσετε τον προτεινόμενο προορισμό ακολουθώντας νοτιοανατολική πορεία μέσω των οικισμών Ανατολή, Κατσικά, Καστελιά, Χαροκόπι, Πετροβούνι, Ποτιστικό, Παλαιοχώρι και Προσήλιο, ενώ ένα ανελέητο κουραστικό στριφογύρισμα με δεκάδες στροφές-πέταλα σας περιμένει στο κομμάτι της διαδρομής Χαροκοπίου - Πετροβουνίου.
Παράλληλα, η δεύτερη διαδρομή που συνιστάται για επιβατικό όχημα ή μοτοσυκλέτα δρόμου, ξεκινά από την ¶ρτα με βόρεια κατεύθυνση και διασχίζει τους οικισμούς Γραμμενίτσα, Έλατο, Ροδαυγή, Σουμέσι, Πλατανούσα και Aγvάντα. Επιστροφή από τον ίδιο δρόμο ή συνεχίζετε κατόπιν για Ιωάννινα.
Σε περίπτωση που διαθέτετε τετρακίνητο όχημα ή μοτοσυκλέτα εντούρο, μπορείτε να προσεγγίσετε τους Καλαρρύτες από τη Θεσσαλία. Έχοντας διατρέξει τους οικισμούς Πύλη, Ελάτη, Περτούλι, Νεραίδοχώρι και Δέση, ακολουθείτε στη συνέχεια τη διαδρομή κατά μήκος του Αχελώου (Ασπροπόταμος) με κατεύθυνση τα χωριά Μηλιά, Kατάφuτo και Ανθούσα.
Στο ύψος της Ανθούσας ο χωματόδρομος που ξεκινά στα αριστερά του κεντρικού οδικού άξονα, οδηγεί μετά από 22 χλμ., μέσω της ορεινής διάβασης Μπάρος, στους Καλαρρύτες. Επίσης, αν οδηγείτε στον οδικό άξονα Ιωαννίνων - Τρικάλων, μπορείτε από το ύψος του οικισμού Μέγα Περιστέρι (18 χλμ. δυτικά του Μετσόβου) να κατευθυνθείτε νότια προς τους οικισμούς Καστρί και Καρυόφυτο, ενώ στη συνέχεια μια χωμάτινη διαδρομή 25 χλμ. θα σας οδηγήσει στο Συρράκο μέσω της ορεινής διάβασης του Αγίου Αποστόλου. Εξυπακούεται ότι οι συγκεκριμένες χωμάτινες διαδρομές ίσως δεν είναι προσπελάσιμες κατά τους χειμερινούς μήνες.
Ξεκινώντας από τα Ιωάννινα, μετά από 45 χλμ. επίπονης οδήγησης θα προσεγγίσετε τον οικισμό Προσήλιο, στην είσοδο του οποίου ακολουθεί την αριστερή διχάλα του δρόμου με κατεύθυνση το Συρράκο, που απέχει μόλις 8 χλμ. Η διαδρομή που ενώνει τους δύο οικισμούς είναι πραγματικά συναρπαστική, αφού ανηφορικός ασφαλτόδρομος που ακροβατεί κυριολεκτικά στην άκρη του γκρεμού προσφέρει μια μεγαλειώδη θέα των γύρω βουνοκορφών, ενώ στο βάθος του απόκρημνου φαραγγιού τα νερά του Καλαρρύτικου τραβούν το δρόμο τους για το προκαθορισμένο ραντεβού με τον ποταμό ¶ραχθο.
Συρράκο
Σε υψόμετρο 1150 μ. μέσα σ' ένα επιβλητικό τοπίο που καθηλώνει απόλυτα τις αισθήσεις του ταξιδιώτη, ορθώνεται το αρχοντοχώρι Συρράκο, ο πιο γραφικός ίσως οικισμός των Τζουμέρκων, ιδιαίτερη πατρίδα των ποιητών Κώστα Κρυστάλλη και Γιώργου Ζαλοκώστα, καθώς και του πρωθυπουργού Ιωάννη Κωλέπη. Ο ιστορικός οικισμός του Συρράκου ιδρύθηκε τον 14ο αιώνα από Έλληνες βλαχόφωνους κυρίως κτηνοτρόφους, για να γνωρίσει τη μέγιστη πολιτιστική και οικονομική του ακμή κατά τον 16ο και 17ο αιώνα. Η ενασχόληση με την αργυροχρυσοχοΐα άνοιξε νέους εμπορικούς και οικονομικούς ορίζοντες για τους Συρρακιώτες (αλλά και τους Καλαρρυτινούς) οι οποίοι εξελίχθηκαν σταδιακά σε άριστους αργυροχρυσοχόους. Ο διάσημος οίκος Boulgari ιδρύθηκε από το Συρρακιώτη Βούλγαρη, τον παππού του σημερινού ιδιοκτήτη, ο οποίος άνοιξε το 1884 το αργυροχρυσοχοείο του στη Ρώμη.
Αφήνοντας το όχημά σας στον χώρο στάθμευσης που υπάρχει στην απέναντι πλαγιά, ένα λιθόκτιστο καλντερίμι θα αναλάβει να σας οδηγήσει κατευθείαν στην πέτρινη καρδιά του Συρράκου, ενός από τους καλύτερα διατηρημένους παραδοσιακούς οικισμούς της Ηπείρου. Τριγυρνώντας στα καλντερίμια του χωριού το βλέμμα σας μοιραία θα σκοντάψει στην απόλυτη παρουσία της πέτρας που κυριαρχεί σε όλο το φάσμα της ιδιότυπης τοπικής αρχιτεκτονικής. Αναζητήστε την εκκλησία του Αγίου Νικολάου με το εντυπωσιακό ξυλόγλυπτο τέμπλο της, την πηγή Γκούρα, καθώς και το σπίτι του ποιητή Κώστα Κρυστάλλη. Παρά το γεγονός ότι ο οικιστικός χάρτης του χωριού περιλαμβάνει αρκετές μισοερειπωμένες πέτρινες κατοικίες, σαφέστατο δείγμα της γενικότερης εγκατάλειψης που χαρακτηρίζει την ορεινή αυτή περιοχή της Ηπείρου, εντούτοις μια σοβαρή προσπάθεια αναστήλωσης και αποκατάστασης αρκετών παραδοσιακών κατοικιών έχει ξεκινήσει τα τελευταία χρόνια, τα αποτελέσματα της οποίας είναι πλέον ορατά.
Το Συρράκο και οι Καλαρρύτες, που είναι κτισμένα πάνω σε δύο αντικριστές πλαγιές του όρους Περιστέρι, επικοινωνούν μεταξύ τους με ένα οροθετημένο λιθόστρωτο μονοπάτι που διασχίζει το δύσβατο φαράγγι του Χρούσια, το οποίο κατά το πρόσφατο παρελθόν (1881) αποτελούσε τα σύνορα του ελληνικού κράτους. Αξίζει να περπατήσετε τη συγκεκριμένη διαδρομή από το ένα βλαχοχώρι στο άλλο, μια πεζοπορία που διαρκεί περισσότερο από δύο ώρες και επιφυλάσσει εικόνες μοναδικής φυσικής ομορφιάς.
Από το Συρράκο, για να προσεγγίσετε οδικώς τους Καλαρρύτες, θα πρέπει να επιστρέψετε και πάλι στο χωριό Προσήλιο, το οποίο και προσπερνάτε, ενώ μετά από 4 χλμ., στη διασταύρωση που θα συναντήσετε οδηγείτε αριστερά.
Καλαρρύτες
Καθ' οδόν για τους Καλαρρύτες, που απέχουν πλέον 8 χλμ. από τη διασταύρωση, επιβάλλεται μια στάση στο Μοναστήρι της Κηπίνης, που βρίσκεται κτισμένο σαν αετοφωλιά στην εσοχή ενός κατακόρυφου βράχου στο φαράγγι του Καλαρρύτικου ποταμού, σε ύψος 40 μ. πάνω από τον δρόμο. Ένα στενό μονοπάτι οδηγεί μπροστά στην ξύλινη πόρτα της ερημωμένη ς πλέον Μονής Κηπίνης, που είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου, ενώ η θέα της περιοχής που προσφέρεται από τον χώρο της μονής είναι εκπληκτική. Για να επισκεφτείτε ωστόσο το εσωτερικό του ακατοίκητου μοναστηριού, που έχει δυστυχώς λεηλατηθεί και εν μέρει καταστραφεί από ιερόσυλους, θα πρέπει να ζητήσετε τα κλειδιά από το καφενείο του κοντινού χωριού της Κηπινής, το οποίο θα έχετε συναντήσει λίγο πριν φτάσετε στην τοποθεσία της μονής. Η Μονή Κηπινής κτίστηκε το 1349 και μέχρι πριν από 25 χρόνια είχε μοναχούς, οι οποίοι φημίζονταν για τα υψηλά ποσοστά μακροζωίας τους. Ένας από τελευταίους καλόγερους πέθανε το1967 σε ηλικία 112 χρονών!
Στη συνέχεια της διαδρομής, το πέρασμα ενός μικρού τούνελ και μιας στρατιωτικής γέφυρας τύπου Μπέλεϊ, σηματοδοτεί την αρχή μιας ανηφορικής στριφογυριστής πορείας στην απόκρημνη πλαγιά του βουνού, ενώ η άγρια ομορφιά του τοπίου για άλλη μια φορά συγκλονίζει. Η ασφάλτινη λωρίδα οδηγεί τελικά στην είσοδο των Καλαρρυτών, εκεί όπου σταθμεύετε το όχημά σας και στη συνέχεια ένα δίκτυο πλακόστρωτων καλντεριμιών θα αναλάβει τη ξενάγησή σας στον πέτρινο κόσμο του χωριού, που βρίσκεται σε υψόμετρο 1120 μ.
Πετρόκτιστες κατοικίες με ψηλούς εξωτερικούς τοίχους, που κρύβουν συνήθως έναν μικρό κήπο με λαχανικά ή άνθη, αποτελούν τα κύρια στοιχεία της πολεοδομικής εικόνας του χωριού, ενώ σε ξεχωριστό σημείο δεσπόζει η εκκλησία του Αγίου Νικολάου, μια από τις ομορφότερες και πιο αντιπροσωπευτικές των Τζουμέρκων. Και φυσικά, η περιπλάνησή σας στα πέ¬ρινα όρια των Καλαρρυτών σίγουρα θα καταλήξει στη μικρή πλατεία του χωριού, η οποία είναι κατασκευασμένη από πέτρα και αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής παράδοσης. Εδώ, κάτω από την ευλογημένη σκιά του υπεραιωνόβιου πλάτανου κτυπά η καρδιά του χωριού, ενώ. στο παραδοσιακό καφενείο-παντοπωλείο του Ναπολέοντα Ζακλή, που αποτελεί σημείο συνάντησης ντόπιων και επισκεπτών. Το γεύμα συνήθως περιλαμβάνει γίδα βραστή, χορτόπιτα, εύγευστο ντόπιο τυρί δυνατό, μυρωδάτο τσίπουρο.
Κατηφορίζοντας από τους Καλλαρύτες και επιστρέφοντας ξανά στη διασταύρωση του δρόμου Προσηλίου - Χριστών, αν στρίψετε αριστερά θα φτάσετε μετά από 3 χλμ. στον οικισμό Χριστοί. Πρωτίστως θα έχετε διασχίσει μια στενή στρατιωτική γέφυρα τύπου Μπέλεϊ, ενώ δίπλα της θα δείτε το πετρόκτιστο γεφύριτης Κηπινής που ορθώνει το αναστημα του πανω από τα βουερά νερά του Καλαρρύτικου ποταμού.
Οι Χριστοί θεωρούνται ένας από τους παλαιότερους οικισμούς των Τζουμέρκων, καθώς κατοικούνται από τον 12o αιώνα, ενώ ο ασφαλτόδρομος που ξεκινά στα πρώτα σπίτια του χωριού καταλήγει μετά από 7 χλμ. στο ειδυλλιακό χωριό Ματσούκι. Η ανηφορική διαδρομή των 8 χλμ. που ενώνει τους Χριστούς με το κεφαλοχώρι Πράμαντα είναι η ωραιότερη ίσως διαδρομή που έχει να επιδείξει η γεωγραφική ενότητα των Τζουμέρκων.
Τα γραφικά Πράμαντα, κτισμένα σε υψόμετρο 800 μέτρων, είναι το μεγαλύτερο Τζουμερκοχώρι με περίπου 2.000 κατοίκους και διαθέτουν μια στοιχειώδη τουριστική υποδομή. Γνώρισαν μέρες οικονομικής άνθησης χάρη στο εμπόριο που είχαν αναπτύξει και υπήρξαν ξακουστά για τους σπουδαίους τεχνίτες της πέτρας που διέθεταν. ¶λλωστε, τα πέτρινα αρχοντόσπιτα που δεσπόζουν στα όρια του χωριού, η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, η πλακόστρωτη πλατεία, καθώς και η βρύση του Αράπη, αποτελούν μοναδικά δείγματα της θαυμαστής τέχνης των μαστόρων της πέτρας, έργα των οποίων βρίσκονται σε αρκετά μέρη της Ελλάδας, αλλά και των Βαλκανίων. Κατά την παρουσία σας στα Πράμαντα μην παραλείψετε να επισκεφτείτε στην κοντινή θέση Ανεμότρυπα, το ομώνυμο σπήλαιο που ανακαλύφτηκε το 1960 και είναι –κατά γενική ομολογία- ένα από τα ομορφότερα της Ελλάδας.
Από το βιβλίο 25 αποδράσεις στην Ελλάδα
