Print
EmailΗ μπύρα είναι ένα από τα παλαιότερα ποτά γνωστά στον άνθρωπο και έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ιστορία πολλών πολιτισμών. Τις πρώτες λεπτομερείς αναφορές στην τεχνική της ζυθοποιίας τις συναντάμε στους Σουμέριους, πριν από περίπου 5000 χρόνια.
Στη Μεσοποταμία, στο σημερινό Ιράκ, οι Σουμέριοι ανέπτυξαν τη ζυθοποιία, τη διαδικασία της οποίας περιγράφουν καθαρά σε πήλινες επιγραφές που έχουν βρεθεί και σε δεήσεις προς τους θεούς τους.
Η τεχνική της ζυθοποιίας ήταν επίσης γνωστή στη Νότια Αμερική, στην Κίνα και στην Αίγυπτο, ενώ αργότερα επεκτάθηκε και στην Ευρώπη, ειδικότερα στις βορειοευρωπαϊκές χώρες όπου το κλίμα ευνοούσε την καλλιέργεια του.
Η μπύρα έχει πίσω της μια εκπληκτική και πολυσύνθετη ιστορία. Έχει χρησιμοποιηθεί από ιεροκήρυκες σαν θρησκευτικό σύμβολο, από γιατρούς σαν θεραπευτικό, από εργαζόμενους σαν χαλαρωτικό μετά από τη σκληρή δουλειά της ημέρας.
Ανά τους αιώνες, σε διαφορετικές χώρες, η μπύρα έχει εκτιμηθεί σαν υγιεινό και θρεπτικό ποτό και έχει αποτελέσει αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινής ζωής των ανθρώπων.
Η μπύρα ήταν πάντοτε το ποτό που έφερνε τους ανθρώπους κοντά. Πολλοί άνθρωποι των τεντών εμπνεύστηκαν στο παρελθόν από το προϊόν αυτό της βύνης, του λυκίσκου και της μαγιάς. Ίσως αυτοί να μην είναι περισσότεροι από όσους ενέπνευσε η "ευγενής άμπελος", σίγουρα πάντως η μπύρα αποτελούσε και αποτελεί πηγή δημιουργία. Η λέξη μπύρα προέρχεται από τη μεσαιωνική αγγλική λέξη "ber", που με τη σειρά της προέρχεται από το λατινικό "bibere" που σημαίνει "πίνω".
Οι Ρωμαίοι βοήθησαν στην εξάπλωση της μπύρας σε όλες τις αποικίες τους στη Δύση και καθώς επεκτεινόταν η μπύρα, μεγάλωναν και οι γνώσεις τους για αυτήν.
Οι νύφες των Τευτόνων έπιναν μπύρα που τη γλύκαιναν με μέλι για ένα μήνα (ή ένα φεγγάρι) μετά το γάμο τους. Το παρασκεύασμα θεωρούταν ως αφροδισιακό. Μάλιστα, η φράση μήνας του μέλιτος προέρχεται από αυτό το αρχαίο έθιμο.
Στην αυγή του 2000, η οδύσσεια της μπύρας συνεχίζεται. Η τρίτη χιλιετία θα ανήκει στην μπύρα, συνδετικό κρίκο ανάμεσα στον κόσμο. Αποτελώντας τη γλώσσα επικοινωνίας στα μικρά κοινοβούλια που είναι οι pubs, τα bar, και τα μικροζυθοποιία της υφηλίου, η μπύρα, το "υγρό ψωμί" όπως αποκαλείται, οφείλει την παγκοσμιότητα της στη φιλοσοφία και στην κουλτούρα που κουβαλάει και που τη συνδέει με τη λογοτεχνία, ενώ παράλληλα η θηλυκότητα της την καθιστά αγαπητή τόσο στους άντρες όσο και στις γυναίκες.
Στη συναρπαστική της διαδρομή στην ιστορία, η μπύρα, χάρη στην αγνότητα των πρώτων υλών και του τρόπου παρασκευής της, χάρη στα θρεπτικά συστατικά που περιέχει αλλά και στην αποστειρωτική ιδιότητα του βρασμού, αναγνωρίστηκε σαν ποτό όχι απλά υγιεινό αλλά συχνά και ιαματικό, απαραίτητο συμπλήρωμα της διατροφής και όπλο απέναντι σε ασθένειες και επιδημίες. Πολιτισμοί οι οποίοι σημάδεψαν την ιστορία της ανθρωπότητας, εκτίμησαν τη μπύρα και τους ζυθοποιούς - κι αυτό είναι κάτι που κρατάει για πάνω από 5000 χρόνια.
Βαβυλώνα: Η θεότητα της μπύρας ΝιΒάδα και η θεότητα του Κριθαριού, Νινούρτα αποτελούσαν τις θεότητες της ίασης.
Αίγυπτος: Η μπύρα, συνοδευτικό ποτό, "νόμισμα" ανταλλαγής, αλλά και θεραπευτικό με την προσθήκη του στα μπάνια.
Ελλάδα: Για τον Ιπποκράτη η μπύρα ήταν ένα φάρμακο κατά του πυρετού που ευνούσε την απομάκρυνση των τοξινών.
Ρώμη: Την πρότειναν στις γυναίκες που θήλαζαν αφού βοηθούσε στην παραγωγή γάλακτος.
Γαλάτες: Η μπύρα είχε το όνομά της, Cerevisia, προς τιμήν της Θεάς της συγκομιδής. Ο ζύθος θεωρείτο δυναμωτικό ποτό. Το "μαγικό φίλτρο" του Asterix αποτελείτο από μπύρα!!
Βίκινγκς: Διορατικοί, μετέφεραν και παρασκεύαζαν την μπύρα πάνω στα καράβια για να αποφύγουν την ανεπάρκεια βιταμινών.
Μεσαίωνας: Η μπύρα αποτελούσε προστασία κατά των επιδημιών. Ο St. Arnould νίκησε τη χολέρα με τη βοήθεια της μπύρας.
Αναγέννηση: Χάρη στις θεραπευτικές ικανότητες της μπύρας, οι ζυθοποιοί θεωρούνται εξαιρετικοί φαρμακοποιοί.
19ος αιώνας: Χάρη στις διατριβές που έγιναν πάνω στην μπύρα, ο Pasteur ανακάλυψε τη διαδικασία ζύμωσης και ανέπτυξε την έρευνα πάνω στα ένζυμα.
20ος αιώνας: Οι διατολόγοι "ανακαλύπτουν" ξανά τις αρετές της μπύρας, ως πηγή βιταμινών, γλυκιδίων και μεταλλικών στοιχείων.
Η παραγωγή της μπύρας
Παρ' όλη την απλότητα και την ευθυμία που σχετίζεται με την κατανάλωση της μπύρας – δεν έχει αυτόν τον σνομπισμό του κρασιού – είναι τελικά ένα αρκετά πολύπλοκο ποτό.
Η μπύρα γίνεται με τη ζύμωση ορισμένων σιτηρών, βοτάνων και μαγιάς – τα ίδια βασικά συστατικά που χρειάζονται για μια φραντζόλα ψωμί. Συχνά, μάλιστα, πολλοί αναφέρονται στη μπύρα ως το υγρό ψωμί.
Τα βασικά της συστατικά είναι βύνη κριθαριού, μαγιά και λυκίσκος. Η διαδικασία είναι περίπου η εξής (με δεκάδες αν όχι εκατοντάδες παραλλαγές, ανάλογα με τον τύπο μπύρας που θέλει κανείς να φτιάξει):
Το κριθάρι αλέθεται σε ένα μύλο και το άλεσμα αναμιγνύεται με ζεστό νερό μέχρι να γίνει πηχτό σαν χυλός. Το υγρό αυτό φιλτράρεται – το αποτέλεσμα ονομάζεται ζυθογλεύκος. Το ζυθογλεύκος τοποθετείται σε μια δεξαμενή ζύμωσης, μαζί με το λυκίσκο, και το μίγμα βράζεται.
Το βράσιμο αυτό ονομάζεται διαδικασία ζύμωσης. Στη συνέχεια ο λυκίσκος αφαιρείται και το ζυθογλεύκος περιδινείται για να απομακρυνθούν οι ανεπιθύμητες πρωτεΐνες. Ψύχεται, και στη συνέχεια προστίθεται η μαγιά ώστε να ζυμωθεί το μίγμα.
Μετά την πρώτη ζύμωση, το ζυθογλεύκος μεταφέρεται συνήθως σε ειδικές δεξαμενές όπου ωριμάζει. Οι περισσότερες μπύρες στη συνέχεια φιλτράρονται και είναι έτοιμες για εμφιάλωση.
Είδη μπύρας
Υπάρχουν δύο μεγάλες κατηγορίες, οικογένειες θα μπορούσε κανείς να πει, στις οποίες ανήκουν οι μπύρες, ανάλογα με τη μαγιά που χρησιμοποιείται κατά τη ζύμωση τους. Είναι οι μπύρες που παράγονται με μαγιά η οποία κατακάθεται μετά τη ζύμωση στον πυθμένα του δοχείου ζυμώσεως (bottom-fermenting), και αυτές στις οποίες η μαγιά ανεβαίνει μετά τη ζύμωση (που γίνεται σε υψηλότερες θερμοκρασίες) στην επιφάνεια τους (top-fermenting).
Οι μπύρες τύπου lager, όρος που αποτελεί συχνά συνώνυμο όλων των bottom-fermenting μπυρών, αποτελούν περίπου το 90% της παγκόσμιας παραγωγής μπύρας. Ανάμεσα σε αυτές υπάρχουν οι μπύρες τύπου pilsner, οι πιο ξανθές και με εντονότερη γεύση λυκίσκου (με αρχική προέλευση από την Τσεχία), οι strong lager, συνήθως με μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε αλκοόλ, οι Munich και Dortmunder, ειδικότεροι τύποι από τις ομώνυμες γερμανικές πόλεις και πολλές άλλες. Bottom-fermenting μπύρες είναι και οι bock (με αρχική προέλευση από τη Γερμανία), με κυρίαρχη τη γεύση της βύνης και την πικράδα. Παλαιότερα υπήρχαν μόνο σκούρες bock ενώ τώρα υπάρχουν και πιο ανοιχτόχρωμες.
Οι top-fermenting μπύρες έχουν σαν κύριο εκπρόσωπο τις ale. Έχουν χαρακτηριστικό, φρουτώδες άρωμα που προέρχεται από σχετικά ταχεία ζύμωση σε υψηλές θερμοκρασίες. Σημαντικότερες χώρες-παραγωγοί τους είναι η Αγγλία, η Ιρλανδία και το Βέλγιο. Και εδώ διακρίνονται πολλές υποκατηγορίες ανάλογα με το χρώμα τους, τις πρώτες ύλες και τα λοιπά τους χαρακτηριστικά.
Δεύτερη υποκατηγορία προϊόντων αφροζυμών είναι οι σταρένιες μπύρες ή weiss. Έχουν ως πρώτη ύλη το σιτάρι σε μεγάλο ποσοστό.
Παράγονται κυρίως στη Γερμανία, αλλά και στο Βέλγιο και τη Β. Αμερική, είναι ανοιχτόχρωμες και χωρίζονται σε διάφορα είδη, ανάλογα με την περιεκτικότητα τους σε αλκοόλ, την πικράδα αλλά κυρίως το φιλτράρισμα τους. Άλλες φιλτράρονται και άλλες όχι, με αποτέλεσμα την ύπαρξη μαγιάς στη μπύρα, κάτι που της δίνει ένα πιο θολό χρώμα.
Άλλη κατηγορία είναι οι μπύρες Porter, με χρώμα πολύ σκούρο, έντονο άρωμα βύνης και προέλευση την Αγγλία και πιο συγκεκριμένα το Λονδίνο, όπου και πρωτοεμφανίσθηκαν σε pubs το 18ο αιώνα.
Τέλος, υπάρχουν οι μπύρες τύπου Stout, με πατρίδα την Ιρλανδία. Προήλθαν ουσιαστικά από τις Porter και διακρίνονται κι αυτές σε υποκατηγορίες, ανάλογα με την περιεκτικότητα σε αλκοόλ και την πικράδα τους.
Γενικά είναι σκουρόχρωμες (έως μαύρες), ξηρές ενώ για την παραγωγή τους χρησιμοποιείται καραμελοποιημένη βύνη.
