Παραδοσιακά γλυκά με αμύγδαλα καρύδια και μέλι

Παστέλι, σησαμόμελι, μελεκούνι

Για τους αρχαίους Έλληνες και τους Βυζαντινούς, το σημερινό παστέλι ήταν ο "σήσαμους" ή "σησαμίτης". Το γλύκισμα αυτό αναφέρεται από τον Αθήναιο ως γλύκισμα "εκ μέλιτος και σησάμων". Όμως η λέξη "πάστελλος" ή "πάστιλλος" ή "παστέλλι", που συναντάμε σε πολλά βυζαντινά κείμενα, δεν αφορά το γνωστό μας γλύκισμα αλλά την μουσταλευριά. Ο "σήσαμους" ήταν το γλυκό που πρόσφεραν στην νύφη μετά την τελετή του γάμου, αφού το μέλι και το σουσάμι ήταν σύμβολα γονιμότητας.

Όπως θα περιγράψει ο Αδαμάντιος Κοραής, πολλούς αιώνες αργότερα, ο "σήσαμους" έγινε ο "σουσάμ-χαλβάς" των Τούρκων. Από την Κύθνο μέχρι την Ανδρο και από την Σινώπη του Πόντου μέχρι την Κύπρο, το παστέλι –εκτός από τα κύρια συστατικά του, δηλαδή το μέλι και το σουσάμι- περιέχει τις περισσότερες φορές και αμύγδαλα ή καρύδια. Σε πολλά νησιά, ακόμα και σήμερα, το προσφέρουν πάνω σε φύλλα νεραντζιάς, συνήθεια που διατηρήθηκε από την βυζαντινή εποχή.

Σήμερα στην Ρόδο το παστέλι το ονομάζουν "μελεκούνι", ενώ στην Κάρπαθο και σε άλλες περιοχές "σησαμόμελι" – το φτιάχνουν δε με κάθε χαρμόσυνη ευκαιρία. Όμως, έχει ξεχωριστή θέση -όπως και τότε- στους γάμους. Στην Ρόδο, κυρίως, συνοδεύει τα προσκλητήρια. Το προσφέρουν ακόμα και σήμερα μέσα σε καλάθια, την ημέρα που στρώνουν το νυφικό κρεβάτι, όπως και την ημέρα του γάμου μετά την στέψη. Το ίδιο έθιμο διατηρείται και στην Σίφνο, όπου προσφέρεται μαζί με τις μπομπονιέρες.

Mάντολες

Οι Κεφαλλονίτες είναι υπερήφανοι για δύο πράγματα. Τις καντάδες τους και τις μάντολες. Όταν ήμασταν παιδιά, βρέχαμε τις μάντολες που μας έφερνε η γιαγιά μας από το νησί και βάφαμε μ’ αυτές τα χείλη μας. Ενθουσιαζόμασταν με το κόκκινο "κραγιόν" μας. Βέβαια, όταν ενηλικιωθήκαμε χρησιμοποιήσαμε άλλα καλλυντικά, όμως αυτό που θυμόμαστε μέχρι σήμερα είναι η κόκκινη γλύκα της μάντολας!

Προϊόν αποκλειστικά παραδοσιακών εργαστηρίων, οι μάντολες φτιάχνονται ακόμα με μεράκι και τα μυστικά της επιτυχίας τους μεταφέρονται πάππου προς πάππου. Η ποιότητα των αμυγδάλων, η ποσότητα της ζάχαρης που πρέπει να κολλήσει στα αμύγδαλα, η θερμοκρασία των καζανιών και τέλος, το φυτικό χρώμα που προστίθεται στα αμύγδαλα - συνήθως, προέρχεται από φύκια που έχουν υποστεί ειδική επεξεργασία - είναι κανόνες που τηρούνται ευλαβικά. Το κατακόκκινο μείγμα και η θεσπέσια μυρωδιά που αναδίδει είναι πόλος έλξης για παραδοσιακά εργαστήρια του νησιού.

Στο σπίτι δεν μπορούμε να φτιάξουμε μάντολες, γι' αυτό θα αρκεστούμε στα καραμελωμένα αμύγδαλα.