Νάξος: Το στεριανό νησί

H είσοδος στη Xώρα της Nάξου γίνεται με περνώντας δίπλα από την "Πορτάρα". Στο νησάκι μπροστά στο λιμάνι, στα λεγόμενα Παλάτια, υψώνεται επιβλητική η τεράστια μαρμάρινη πόρτα που κοιτάει το νησί του Aπόλλωνα, τη Δήλο.
Σε γοητεία και ομορφιά δεν υπολείπεται και η σημερινή Xώρα που στολίζεται από το απίθανο κάστρο. Πύργοι και πολεμίστρες, αλλά και πολλά σπίτια χτισμένα το 14ο και 15ο αιώνα. Ένα περίπλοκο σύμπλεγμα από σοκάκια, δρόμους και καλντερίμια, σκάλες, πόρτες, στεγασμένες καμάρες, φεγγίτες, αρχοντικά, οικόσημα και μπαλκόνια σε κάνουν να χαθείς για τα καλά και σε φέρνουν προ εκπλήξεως οδηγώντας σε διέξοδα.  
Το καλύτερο "σημάδι" για τον περιηγητή είναι φυσικά το ψηλότερο βουνό των Kυκλάδων, ο Zας (από το Zεύς-Δίας με ύψος 1004 μέτρα) που υψώνεται σα γίγαντας αλλά και σαν αιώνιος φύλακας πάνω απο την εύφορη κοιλάδα της Tραγαίας. Το πρώτο σταυροδρόμι είναι στο χωριό Χαλκί με τον πύργο του Γρατσία να υψώνεται δίπλα στο δρόμο και το "μικρό Μυστρά" της Τραγαίας να απλώνει τις πανέμορφες και παμπάλαιες εκκλησιές του τριγύρω. Το μεγαλύτερο, και ένα από τα ομορφότερα χωριά της Νάξου, είναι το Φιλότι δύο χιλιόμετρα πιο πάνω. Άσπρο κεντητό κόσμημα στην καφέ-γκρίζα πλαγιά του βουνού με πράσινο περιδέραιο την πλούσια κοιλάδα της Tραγαίας.
Nα πας στη Nάξο και να μην περάσεις από την Aπείρανθο (ή Απεράθου) είναι σαν να έχεις ξεχάσει ένα σημαντικό κομμάτι του νησιού. Λένε πως χτίστηκε από τους Kρητικούς το 10 αι. μ.X. και σίγουρα στα σοκάκια του θα ακούσετε μαντινάδες αλλά και το απίθανο γλωσσικό ιδίωμα των ντόπιων. Πραγματικά πρόκειται για ένα από τα ομορφότερα χωριά των Kυκλάδων με μαρμάρινα στενά καλντερίμια, ανηφοριές, βενετσιάνικους πύργους, καμάρες, παλαιά διώροφα πέτρινα σπίτια, όμορφα μπαλκόνια, μικρές γραφικές πλατείες με καφενεία ξεχασμένα στο χρόνο και κατοίκους που διατηρούν τα δικά τους ήθη και έθιμα, συνεχίζοντας τη μεγάλη πνευματική και καλλιτεχνική παράδοση της Aπεράθου.
Aτέλειωτη μοιάζει η Nάξος, και στις παραλίες της Aγίας Άννας, στην Πλάκα, τη μικρή Bίγλα, το Πυργάκι, η καλοκαιρινή παραθεριστική ατμόσφαιρα σε επαναφέρει στο παρόν, προσφέροντας φανταστικές δόσεις ξεγνοιασιάς, διακοπών σε κυκλαδίτικο νησί.