Δεντρολίβανο

Όταν σκέφτομαι το δενδρολίβανο, έρχεται στο νου μου ένα καλοκαιρινό απόγευμα στην Αλόννησο.

Ένα μικρό ξωκλήσι με μια υπέροχη θέα στη θάλασσα, μια πλαγιά γεμάτη πεύκα και στο προαύλιο του ναού, μια υπέροχη μεγάλη Δενδρολιβανιά, στο ύψος του ανθρώπου και στο "σχήμα" της φλόγας. Μοναχική, σκοτεινή, ευθυτενής. Καθίσαμε στο πεζούλι δίπλα της, και γρήγορα, βυθιστήκαμε με τα μάτια στο πέλαγο και τα λόγια στη σιωπή.

Δεν ξέρω τι σκέψεις έκανε ο συνοδοιπόρος μου, θυμάμαι όμως τις δικές μου. Βρισκόμουν τότε στο ξεκίνημα μιας καινούργιας περιόδου της ζωής μου και επιστρέφοντας από τις διακοπές μου, θα έπρεπε να έχω πάρει μια απόφαση.

Ένα ναι, ή ένα όχι. Ναι, στο καινούργιο, το χωρίς εγγυήσεις ή όχι, γιατί ποτέ κανείς δεν ξέρει; Θυμάμαι λοιπόν, ότι όπως καθόμουν εκεί δίπλα της, τυλιγμένη από τις μυρωδιές της και το βουητό από τις μέλισσες, ν’ ανεβαίνει στο μυαλό μου, από την κοιλιά και την καρδιά μου η απάντηση.

"Ναι – ήταν η απάντηση, ναι, γιατί δεν υπάρχει τίποτα πιο συναρπαστικό από τη ζωή, κι αυτή δεν δίνει εγγυήσεις". Πολύ αργότερα έμαθα πως η δενδρολιβανιά, ή αλλιώς δενδρολίβανο, λιβανώτις, αρεσμαρές, ροσμαρίνο ή ROSMARINUS OFFICINALIS, ήταν φυτό που χρησιμοποιούσαν οι άνθρωποι από την αρχαιότητα, σε τελετές και γιορτές, μεταβατικού χαρακτήρα.

Γέννα, γάμος, θάνατος. Ακόμα και σήμερα, γιορτάζουμε τη γέννηση του καινούργιου χρόνου τραγουδώντας:

"Αρχιμηνιά κι Αρχιχρονιά, ψιλή μου Δενδρολιβανιά…"Λένε τα παιδιά στα κάλαντα πόρτα – πόρτα, σ’ όλη την Ελλάδα στις 31 Δεκεμβρίου.

Πολλά τραγούδια αναφέρονται στο δενδρολίβανο. Τραγούδια της Ευρώπης, Πορτογαλία, Γερμανία, Σλοβακία, Ελλάδα.

Τραγούδια που μιλούν για το θάνατο ή την αγάπη. Το δενδρολίβανο είναι ίσως το πιο μοναχικό από τα μέλη της οικογενείας του, των Χειλανθών δηλαδή.

Ενώ συναντά κανείς ολόκληρες πλαγιές γεμάτες θυμάρι ή φασκόμηλο και μεγάλες "παρέες" ρίγανης, το δενδρολίβανο συναντάται σπανιότερα και συνήθως, μόνο του. Όπου και να το συναντήσει κανείς αποπνέει πάντα, μια "σοβαρότητα". Μοιάζει λίγο με τα κυπαρίσσια, έχει σκούρο πράσινο χρώμα και κρατάει τα κλαδιά του πάντα κοντά στον κορμό του. Έχει μικρά ανθάκια, άσπρα ή ανοικτό μοβ, χωμένα, σχεδόν κρυμμένα ανάμεσα στα σπαθάτα μικρά του φύλλα. Μοιάζει να έχει κάτι κοινό και με τη φλόγα ενός κεριού: την κατεύθυνση προς τον ουρανό, την ανάταση!

Στην αρχαιότητα το δενδρολίβανο ήταν “φυτό ταμπού”. Η χρήση του ήταν τελετουργική. Η αρχαία Ελληνική του ονομασία, λιβανώτις, συνδέεται άμεσα με την χρήση του: μαζί με το λιβάνι, το μύρο και άλλα φυτά, χρησίμευε για τελετουργικούς καπνισμούς και καθαρμούς. Φυτό αφιερωμένο στη Μεγάλη Θεά. Τη Λευκοθέα, την Αφροδίτη.

Στην Ελληνική παράδοση, κρατάει ακόμα το θηλυκό του χαρακτήρα, όπως φαίνεται τόσο στα Κάλαντα της Πρωτοχρονιάς, όσο και στο τραγούδι των Ψαρών που λέει: "Δενδρολιβανιά με τ’ άνθη πήρες μου το νου κι εχάθη".
Τα φυτά που χρησιμεύουν για καπνισμούς, περιέχουν αιθέρια έλαια και τανίνες. Ο συνδυασμός είναι κατάλληλος για την παραγωγή αρωματικού καπνού.

Τα αιθέρια έλαια δίνουν την ωραία μυρωδιά και τις απολυμαντικές ιδιότητες και οι τανίνες εμποδίζουν την γρήγορη καύση. Ως αφέψημα το δενδρολίβανο δημιουργεί μια ευχάριστη γεύση, τονώνοντας και χαλαρώνοντας συγχρόνως.

Μια ευχάριστη γεύση που απλώνεται από την κοιλιά κι όταν φτάσει στο κεφάλι, καθαρίζει τις σκέψεις και ξυπνάει. Διώχνει τη μεσημεριανή ύφεση, χωρίς δυσάρεστες νευρικές παρενέργειες.

Σε μερικές περιπτώσεις το δενδρολίβανο είναι απαραίτητο σ’ ένα μείγμα βοτάνων κατά της αϋπνίας. Υπάρχουν άνθρωποι πολύ αδύναμοι και υποτονικοί, τόσο εξαντλημένοι που δεν έχουν αρκετή ενέργεια για να περάσουν από την εγρήγορση στον ύπνο.

Σ’ αυτές τις περιπτώσεις είναι απαραίτητο λίγο δενδρολίβανο μαζί με την πασιφλόρα, το λυκίσκο και τη βαλεριάνα.

Το δενδρολίβανο εναρμονίζει την κυκλοφορία του αίματος. Έχει ιδιαίτερα καλά αποτελέσματα στην αιμάτωση του εγκεφάλου αλλά και της καρδιάς, του στομάχου, της ουροδόχου κύστης, της χολής και της μήτρας. Των "ασκών" του οργανισμού μας δηλαδή.

Η θεραπευτική του δράση στα αγγεία, είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας των αιθέριων ελαίων και των φλαβονοειδών ουσιών. Ανάλογη με τη μορφή του δενδρολίβανου είναι και η επίδρασή του: ανοδική.

Εκτός του ότι θερμαίνει τον οργανισμό και καθαρίζει το κεφάλι, δυναμώνει και το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα. Δρα θεραπευτικά σε περιπτώσεις σπασμών, παραλύσεων, τρεμούλας και τονώνει τη μνήμη ενώ, βοηθά στην αυτοσυγκέντρωση.

Χάρις στο δενδρολιβανικό οξύ έχει και αντιμικροβιακή και αντιμυκητική. Έτσι είναι ιδανικό για ατμόλουτρα και εντριβές, σε περίπτωση κρυώματος ή γρίππης. Λίγες σταγόνες αιθέριο έλαιο στη μπανιέρα, τονώνει και χαλαρώνει το σώμα και το πνεύμα μετά από μια κουραστική ημέρα (ιδιαίτερα όταν έπεται και…νυχτερινή έξοδος).

Το πρωί βοηθά το σώμα να πάρει μπρος. Είναι επίσης ιδανικό και κατά των ρευματικών πόνων ως αφέψημα, λουτρό ή εντριβή. Το δενδρολίβανο είναι ένα από τα πολυτιμότερα θεραπευτικά φυτά που έχουμε στη διάθεσή μας. Στη γυναικολογία κατέχει σημαντική θέση. Είναι ρυθμιστικό της έμμηνου ρύσεως, ιδιαιτέρως όταν αυτή σπανίζει…

Κατά της στειρότητας, όταν αυτή οφείλεται σε ορμονικούς λόγους και κατά της νευρικότητας την εποχή της κλιμακτηρίου.

Αντενδείκνυται κατά την εγκυμοσύνη γιατί μπορεί να προκαλέσει αποβολή.

Επίσης είναι πολύ βοηθητικό σε περιπτώσεις κατάθλιψης.

Όταν ο άνθρωπος έχει χάσει την χαρά της ζωής και την πίστη του σ’ αυτήν, όταν αισθάνεται χαμένος και ανερμάτιστος, η Δενδρολιβανιά τον βοηθά να ξαναβρεί τον εαυτό του και την εσωτερική του φλόγα.